Dyrektywa maszynowa

Oficjalny tytuł Dyrektywy maszynowej: Dyrektywa 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn, zmieniająca Dyrektywę 95/16/WE (przekształcenie). Weszła w życie 29.12.2009 r. Niezależnie od miejsca i daty wyprodukowania wszystkie maszyny użyte po raz pierwszy w Europejskim Obszarze Gospodarczym po 1.01.1995 roku podlegają wymaganiom Dyrektywy maszynowej oraz muszą być oznaczone znakiem CE.

Dyrektywa maszynowa to jeden z najważniejszych aktów prawnych harmonizujących wymagania zasadnicze w zakresie bezpieczeństwa maszyn w Unii Europejskiej. Określa ona wymagania obowiązujące w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Wspiera swobodny przepływ maszyn w ramach jednolitego rynku i gwarantuje wysoki poziom ochrony pracowników i obywateli UE.

Komisja Europejska rozszerzyła Dyrektywę Maszynową, przekształcając ją w Rozporządzenie w sprawie maszyn, w celu dalszej poprawy poziomu bezpieczeństwa, uwzględnienia aspektów bezpieczeństwa i nadążania za nowymi osiągnięciami technologicznymi.

Rozporządzenie UE w sprawie maszyn zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w 2023 r. Jego stosowanie stanie się jednak obowiązkowe dopiero po upływie okresu przejściowego 20 stycznia 2027 r.

• Nowe Rozporządzenie w sprawie maszyn

Instalacje lub maszyny wprowadzane do obrotu muszą być dostarczane wraz z deklaracją zgodności i opatrzone znakiem CE. W ten sposób producent gwarantuje, że produkt spełnia zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i higieny określone we wszystkich odpowiednich dyrektywach i rozporządzeniach. W przypadku maszyn nieukończonych deklarację zgodności i oznakowanie CE zastępuje się deklaracją włączenia wraz z instrukcją montażu.  Dyrektywa przewiduje, że procedura oceny zgodności musi zostać w całości zakończona przed pierwszym wprowadzeniem maszyny do obrotu. Stosowanie norm zharmonizowanych jest dobrowolne, ale może uprościć ocenę zgodności.

W przypadku większości maszyn producent może wziąć odpowiedzialność za zgodność z Dyrektywą, wydając deklarację zgodności WE i wprowadzając oznakowanie CE. Niemniej w przypadku niektórych maszyn i podzespołów związanych z bezpieczeństwem, z którymi wiąże się potencjalnie wysokie ryzyko w myśl Załącznika IV do Dyrektywy w ocenę zgodności musi zostać zaangażowana jednostka notyfikowana (np. jednostka testująca i certyfikująca) z uwzględnieniem badania typu lub monitorowania w ramach pełnej procedury zapewnienia jakości.

Dyrektywa maszynowa 2006/42/WE wymaga, aby producenci instalacji i maszyn, a także maszyn nieukończonych przeprowadzali i dokumentowali ocenę ryzyka. Dyrektywa maszynowa (Załącznik I. Zasady ogólne nr 1) wymaga, aby: „producent maszyny lub upoważniony przez niego przedstawiciel zadbał o przeprowadzenie oceny ryzyka w celu określenia stosownych wymagań w zakresie higieny i bezpieczeństwa. Maszyna musi zostać zaprojektowana i zbudowana z uwzględnieniem wyników przeprowadzonej oceny ryzyka”.

Na potrzeby Dyrektywy maszynę definiuje się jako zespół składający się ze sprzężonych części lub elementów połączonych w całość o konkretnym zastosowaniu, z czego przynajmniej jedna wykonuje ruch.

Na potrzeby Dyrektywy maszynowej maszynę zdefiniowano ponadto jako:

• Zespół maszyn lub maszyny zespolone. Maszyny zespolone obejmują linie produkcyjne, maszyny specjalnego przeznaczenia składające się z kilku maszyn, maszyny wzajemnie połączone
• Podzespoły związane z bezpieczeństwem: Kwalifikowanie komponentów jako podzespołów bezpieczeństwa budzi wiele kontrowersji. Jak dotąd nie pojawił się żaden wyraźny, spójny trend
• Wymienne urządzenia, które mogą zmieniać podstawowe funkcje maszyny.
• Maszyny nieukończone: nie mogą „nadal” pełnić żadnej funkcji, ponieważ muszą zostać włączone do innej maszyny lub połączone z innymi częściami maszyny w celu utworzenia instalacji.

Oprócz wyżej wymienionych maszyn istnieje lista wyjątków, które z definicji podlegałyby wymogom Dyrektywy maszynowej, ale podlegają wymogom innych przepisów prawnych.

Jak rozumieć pojęcie: zespół maszyn?

W myśl Dyrektywy maszynowej 2006/42/WE używamy pojęcia „zespół maszyn” w sytuacji, gdy pojedyncze maszyny współdziałają ze sobą lub są ze sobą połączone w taki sposób, że mogą być uważane za samodzielne jednostki.

Oznacza to, że podzespoły instalacji

• połączone są w sposób pozwalający traktować je jako jedną jednostkę (w szczególności połączoną w jeden zespół);
• współdziałają jako jeden zespół, to znaczy realizują wspólne zadanie (np. wytwarzają taśmę papierową);
• są obsługiwane jako zespół (sterowanie wspólne lub wzajemnie połączone);
• działają jako jeden zespół i tworzą jedną jednostkę w kategoriach bezpieczeństwa.

Czego nie oznacza pojęcie „zespół maszyn”?

W rozumieniu Dyrektywy maszynowej nie może istnieć zespół maszyn, gdy na przykład cały układ zawiera pojedyncze, niezależne od siebie maszyny lub podsystemy połączone ze sobą pod względem funkcji i sterowania, ale nietworzące samodzielnej jednostki w kontekście bezpieczeństwa. Ma to miejsce na przykład wtedy, gdy istnieją tylko niewielkie zagrożenia w miejscach połączeń.

Można to podsumować następująco: Jeżeli pomiędzy maszynami istnieje połączenie związane z produkcją i bezpieczeństwem, wówczas w rozumieniu Dyrektywy maszynowej można mówić o zespole maszyn. W związku z tym wymagane jest przygotowanie deklaracji zgodności i oznakowania CE dla zespołu maszyn.

Jeśli nie ma połączenia związanego z produkcją lub bezpieczeństwem, wówczas „wystarczy” deklaracja zgodności i oznaczenie CE dla poszczególnych maszyn.

Przewodnik „Wytyczne dotyczące stosowania Dyrektywy maszynowej 2006/42/WE” stanowi pomoc w interpretacji postanowień Dyrektywy. Wersja 2.2 została opublikowana i jest dostępna do pobrania na stronie internetowej Komisji Europejskiej. Najważniejsza różnica między obecną a poprzednią wersją 2.1 polega na wprowadzeniu uzupełnień i wyjaśnień – szczególnie w odniesieniu do takich pojęć jak „podzespoły związane z bezpieczeństwem” i „maszyny nieukończone” – a także pewnych modyfikacji gwarantujących spójność z wytycznymi Dyrektywy niskonapięciowej.

W sekcji „Wybór trybu sterowania lub trybu pracy” (§204) dodano krótką sekcję dotyczącą wymagań w zakresie bezpieczeństwa. Dodano również dwa nowe ustępy dotyczące zespołów sterujących maszyn (§417) oraz podzespołów bezpieczeństwa uznawanych za układy logiczne (§418).

Bezpieczeństwo stanowi podstawę efektywnej, bezwypadkowej współpracy człowieka z maszyną. Nowe koncepcje i zagadnienia, jak na przykład cyfryzacja, wymagają dostosowania obowiązujących obecnie norm i dyrektyw. W swoim przemówieniu inauguracyjnym Klaus Stark wyjaśni, dokąd to może prowadzić.

• Jaka przyszłość czeka bezpieczeństwo maszyn? mp4, 1.1 GB

Normy powiązane z Dyrektywą maszynową:

• PN-EN ISO 12100
• PN-EN ISO 13849-1
• PN-EN IEC 62061

Więcej informacji na temat Dyrektywy maszynowej:

• Informacje dotyczące Dyrektywy maszynowej
• Doradztwo, inżyniering i szkolenia w zakresie bezpieczeństwa maszyn i oznakowania maszyn znakiem CE

Poruszanie się w gąszczu norm! Plakat „Zabezpieczenia instalacji i maszyn – istotne normy zharmonizowane z Dyrektywą Maszynową” jasno przedstawia normy typu A/B oraz C. Zawiera również zwięzłe zestawienie naszych produktów związanych z bezpieczeństwem.

Pobierz plakat teraz!