EU-Machineverordening 2023/1230

Op 20 januari 2027 wordt de EU-Machineverordening geldig. Ze is op 19 juli 2023, twintig dagen na de publicatie in het Publicatieblad van de Europese Unie, in alle lidstaten in werking getreden. Machinefabrikanten hebben nu de tijd om te voldoen aan de nieuwe eisen aan de veiligheid van machines en installaties.

Ga na welke wijzigingen voor u van toepassing zijn. De Gids voor de Machineverordening helpt u hierbij. Ontdek wat er verandert, wat belangrijk is en wat er moet worden gedaan. Alles in één document!

• Nu whitepaper downloaden!

Wat geldt er totdat de Machineverordening verplicht moet worden toegepast?

De Machinerichtlijn (2006/42/EG) is de laatste en momenteel geldende versie van de richtlijn inzake machines en wordt sinds 2009 verplicht toegepast in de EU.  Ze richt zich voornamelijk op fabrikanten en moet de veiligheid bij de interactie tussen mens en machine garanderen. Als u de automatisering en machinebouw van tegenwoordig vergelijkt met de technische eisen van 15 jaar geleden, wordt duidelijk dat de herziening van deze richtlijn meer dan zinvol was. Digitalisering en netwerkvorming alsmede de daarmee samenhangende nieuwe thema's industrial security en kunstmatige intelligentie (AI) staan op het punt om de fabriekshallen en de daarin aanwezige machines en installaties flink te veranderen. De nieuwe Machineverordening streeft naar het behouden van het hoge veiligheidsniveau dat is bereikt door het toepassen van de voorschriften uit de Machinerichtlijn. Dat betekent voor u dat u in uw bedrijf binnen de overgangsperiode aan alle voorschriften van de nieuwe Machineverordening moet voldoen. Informatie en het toepassen van de voorschriften van de nieuwe verordening met betrekking tot risicoanalyse, gebruiksaanwijzing en technische documentatie alsmede de conformiteitsbeoordeling en conformiteitsverklaring met aansluitende CE-markering stellen bedrijven voor een grote uitdaging.

De officiële titel van de Machineverordening luidt: Verordening (EU) 2023/1230 van het Europees Parlement en de Raad betreffende machines.

Waarom is de nieuwe Machineverordening er?

De moderne machineveiligheid, zoals wij die nu kennen, zag minder dan 40 jaar geleden het levenslicht: in 1989 werd de Machinerichtlijn gewijzigd. Sindsdien is de machineveiligheid verplicht in Europa. De bepalingen werden telkens opnieuw aangepast aan de technische ontwikkelingen. Het doel was altijd om de interactie tussen mens en machine veilig te maken en de standaardisatie van fundamentele en verplichte Europese veiligheidseisen aan machines te bevorderen. Met de op 29 juni 2023 in het EU-Publicatieblad gepubliceerde EU-Machineverordening 2023/1230 zijn de voorschriften op de huidige stand van de techniek gebracht. De Machineverordening wordt op 20 januari 2027 (uiterste datum) juridisch bindend in alle EU-lidstaten.

De nieuwe verordening blijft betrekking hebben op machines alsmede bijbehorende producten, maar breidt de veiligheidscomponenten uit met software. Ze schept meer duidelijkheid over wanneer er sprake is van een substantiële wijziging van bestaande machines en installaties en er dus een nieuwe CE-conformiteitsbeoordeling moet worden uitgevoerd. Bovendien houdt ze rekening met het toenemende belang van industrial security en digitalisering.

Industrial security is een verplicht element voor de veiligheid van machines en niet langer slechts een kwestie van interpretatie door degene die de machine op de markt brengt. Fabrikanten zullen passende industrial security-concepten moeten opstellen. In die zin is industrial security een van de belangrijkste onderwerpen van de Machineverordening. Fabrikanten van aan elkaar gekoppelde machines moeten zich hier goed voorbereiden. Aan hen worden ook eisen uit andere rechtsgebieden (bijvoorbeeld Cyber Resilience Act, Richtlijn Radioapparatuur) gesteld.

Overzicht van de belangrijkste wijzigingen

• Verplicht te keuren machines

De catalogus van verplicht te keuren machines, die voorheen in bijlage IV van de Machinerichtlijn 2006/42/EG stond en is "verhuisd" naar bijlage I, bevat in deel A een lijst van machines met een hoog risico waarvoor een verplichte keuring en certificering door derden is voorzien. Zes categorieën machines zullen in de toekomst onderworpen zijn aan een verplichte keuring, zonder dat de toepassing van een geharmoniseerde norm hen van de keuringsplicht ontslaat. Dit is te danken aan de huidige ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie. Zo kunnen machinefabrikanten de conformiteit voor de zes genoemde productgroepen niet meer zoals tot nu toe zelf in combinatie met een geharmoniseerde norm verklaren, maar moeten ze daarvoor een aangewezen accreditatie-instantie benaderen.

• Substantiële wijziging

De verordening is uitgebreid met de definitie van een substantiële wijziging van machines en de juridische gevolgen van een dergelijke wijziging. Een conformiteitsbeoordelingsprocedure is noodzakelijk voor de veiligheid van machines als een machine ingrijpend wordt veranderd of als er veranderingen worden aangebracht die betrekking hebben op de overeenstemming van de machine met de wettelijke bepalingen inzake de CE-markering. Daarbij moeten exploitanten als gevolg van een substantiële wijziging fabrikant worden – met alle verplichtingen.

• Veiligheidscomponenten

De definitie van veiligheidscomponenten omvat nu naast componenten van fysieke aard of digitale en/of gemengde aard ook de software.

• Nieuwe digitale technologieën

De opkomst van nieuwe digitale technologieën zoals kunstmatige intelligentie, IoT (Internet of Things) en robotica brengt nieuwe uitdagingen voor de productveiligheid met zich mee. De verordening omvat de veiligheidsrisico's die van de nieuwe digitale technologieën uitgaan.

• Cybersecurity

In de nieuwe paragraaf "Bescherming tegen corruptie" stelt de Machineverordening nu ook eisen aan de cybersecurity van machines. Bedreigingen van de cybersecurity mogen de veiligheidsfuncties van de machine niet aantasten. Fabrikanten moeten hun bestaande safety-concepten herzien ten aanzien daarvan!

• Digitale handleiding

De levering van de handleiding in digitale vorm wordt toegestaan. Op verzoek van de klant moet de fabrikant de handleiding op papier beschikbaar stellen. Ook de EU-conformiteitsverklaring mag in digitale vorm worden geleverd. Niet-voltooide machines mogen met een digitale montagehandleiding en een digitale inbouwverklaring worden geleverd.

Wat betekent de nieuwe Machineverordening voor geharmoniseerde normen?

Het is nog niet helemaal duidelijk wat er met de tot dusver onder de Machinerichtlijn geharmoniseerde normen wordt gedaan. Zoals het er nu voorstaat, moeten deze opnieuw in de lijst worden opgenomen. Met alleen al meer dan 750 direct vermelde normen betekent dit een flinke klus van meerdere jaren. Met de vastgelegde overgangsperiode van 42 maanden hebben de normcommissies nu veel werk voor de boeg. Het blijft dus spannend of de relevante normen tot de inwerkingtreding van de EU-Machineverordening - op 20 januari 2027 - beschikbaar zijn als geharmoniseerde normen. Voor dit geval laat de Machineverordening voor de autoriteiten de mogelijkheid open om bijzondere overgangsregels uit te vaardigen. Pilz blijft het voor u volgen!

Pilz ondersteunt u als fabrikant van machines al jarenlang met een uitgebreid dienstenaanbod voor machineveiligheid - van de veiligheidsanalyse en de validatie tot de CE-markering. Experts van Pilz adviseren u bij een substantiële wijziging van machines en installaties volgens de eisen van de Machineverordening. Pilz heeft ook oog voor de nieuwe normatieve eisen aan security, want industrial security zorgt op de machine voor de integriteit van de safety. Daarvoor heeft het bedrijf zijn dienstenaanbod uitgebreid met passende trainingen op het gebied van industrial security.

• Diensten & trainingen