Belangrijke norm voor functionele veiligheid herzien - nieuwe versie ISO 13849-1 gepubliceerd

De Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO) heeft op 27 april 2023 de nieuwe editie van de ISO 13849-1 gepubliceerd. Deze norm is een van de belangrijkste veiligheidsnormen voor het ontwerpen van veiligheidsgerelateerde besturingssystemen voor machines. De nieuwe versie preciseert enerzijds een aantal richtlijnen, bijvoorbeeld voor het bepalen van het Performance Level, en biedt daarmee betere ondersteuning bij de implementatie. Anderzijds houdt ze rekening met het grotere belang van software en validatie. Normexperts van het automatiseringsbedrijf Pilz raden ontwerpers en exploitanten in de machine- en installatiebouw aan om zich in een vroeg stadium vertrouwd te maken met de aankomende vernieuwingen.

De ISO 13849-1 "Veiligheid van machines - Onderdelen van besturingssystemen met een veiligheidsfunctie - Deel 1: Algemene regels voor ontwerp" is naast de IEC 62061 de belangrijkste norm voor functionele veiligheid in de machinebouw. In vergelijking met de huidige versie zijn er nu preciezere richtlijnen voor de risicoparameters die worden gebruikt voor het bepalen van het vereiste Performance Level (PLr), waarmee de mate van risicovermindering kan worden ingedeeld in niveaus.
Zo legt de norm nu aan de hand van vijf factoren uit welke mogelijkheden er zijn om gevaren te vermijden en hoe de waarschijnlijkheid van het optreden ervan kan worden bepaald. Tot de factoren behoren bijvoorbeeld de snelheid waarmee het gevaar optreedt (bijvoorbeeld snel of langzaam) en de mogelijkheid om het gevaar te vermijden (bijvoorbeeld door te vluchten). Machinefabrikanten en -exploitanten moeten bij de risicobeoordeling van hun veiligheidsconcepten rekening houden met de aanpassingen.
Daarnaast krijgen machinefabrikanten ook meer flexibiliteit. Zo kan elke veiligheidsfunctie worden gerealiseerd door meerdere subsystemen te combineren. Deze zijn beschikbaar als reeds door de fabrikant gevalideerde subsystemen of worden door de machinebouwer of integrator als nieuwe subsystemen ontworpen.

Nieuwe eisen aan de applicatiesoftware
Een belangrijk aspect zijn de eisen met betrekking tot software en het beheer van de functionele veiligheid, met name ten aanzien van veiligheidsgerelateerde applicatiesoftware (Safety Related Application Software – SRASW). De norm bevat concrete richtlijnen over hoe het softwareontwerp- en validatieproces afhankelijk van de Performance Level moet worden vormgegeven.

Ondersteuning bij de implementatie
De volgende stap is nu de harmonisatie met de EU-norm EN ISO 13849-1. Het is nog niet duidelijk of er daarna een overgangsperiode voor de verplichte toepassing zal zijn en hoe lang die zou kunnen duren. "De ISO 13849-1 is weliswaar geen volledig nieuwe norm, maar ontwerpers en exploitanten moeten zich wel in een vroeg stadium vertrouwd maken met de aankomende vernieuwingen", aldus Jürgen Bukowski van de Pilz International Service Group. "Deze hebben aanzienlijke gevolgen voor het ontwerpen van veilige machines. Met een beetje hulp en oefening kunnen veel van de specificaties opnieuw worden gebruikt."
Het automatiseringsbedrijf Pilz heeft meegewerkt aan het opstellen van het normontwerp. Experts van Pilz bieden ondersteuning bij de succesvolle implementatie van de nieuwe wettelijke eisen. Daarvoor heeft de betrouwbare automatiseringsexpert een dienstenaanbod op maat voor elke fase van de levenscyclus van een machine en deelt hij zijn kennis ook in het kader van een uitgebreid, gecertificeerd trainingsaanbod voor functionele veiligheid.

Ons trainingsaanbod:
Functionele veiligheid volgens EN ISO 13849-1 en EN/IEC 62061
CEFS – Certified Expert in Functional Safety