Machinerichtlijn (MRL)

Officiële titel van de Machinerichtlijn: Richtlijn 2006/42/EG van het Europees Parlement en de Raad van 17 mei 2006 betreffende machines en tot wijziging van Richtlijn 95/16/EG (herschikking). Deze is sinds 29 december 2009 van kracht. Ongeacht constructieplaats en -datum vallen alle machines die voor het eerst per 01-01-1995 in de Europese Economische Ruimte worden ingezet, onder de EU-Machinerichtlijn en moeten dus CE-gecertificeerd zijn.

De Machinerichtlijn is een van de belangrijkste wettelijke regelingen voor de harmonisatie van de fundamentele veiligheidseisen voor machines in de Europese Unie. Ze beschrijft uniforme eisen aan de veiligheid en gezondheid bij de interactie van mens en machine. De richtlijn bevordert het vrije verkeer van machines op de interne markt en garandeert een hoog beschermingsniveau voor werknemers en burgers in de EU.

Om het veiligheidsniveau verder te verbeteren en rekening te houden met security-aspecten en nieuwe technologische ontwikkelingen, heeft de Europese Commissie de Machinerichtlijn verder ontwikkeld tot Machineverordening (MVO).

De EU-Machineverordening werd in 2023 in het Publicatieblad van de Europese Unie gepubliceerd. Ze moet echter pas op 20 januari 2027 verplicht worden toegepast.

• Naar de nieuwe Machineverordening

Machines of installaties die op de markt worden gebracht, moeten zijn voorzien van een conformiteitsverklaring en een CE-markering dragen. Hiermee verzekert de fabrikant dat het product voldoet aan de fundamentele veiligheids- en gezondheidseisen van alle relevante richtlijnen en verordeningen. Bij niet-voltooide machines worden de conformiteitsverklaring en de CE-markering vervangen door een inbouwverklaring plus montagehandleiding.  De richtlijn bepaalt dat de conformiteitsbeoordelingsprocedure volledig moet zijn afgerond op het moment dat de machine voor het eerst op de markt wordt gebracht. De toepassing van geharmoniseerde normen is vrijwillig, maar kan de conformiteitsbeoordeling vergemakkelijken.

Voor de meeste machines kan een fabrikant de conformiteit met de richtlijn op eigen verantwoordelijkheid verklaren door een EG-conformiteitsverklaring af te geven en een CE-markering aan te brengen. Voor sommige machines en veiligheidscomponenten met een hoog risicopotentieel die binnen het toepassingsgebied van bijlage IV van de richtlijn vallen, moet echter een aangewezen instantie (bijvoorbeeld een keurings- en certificeringsinstantie) meewerken aan de conformiteitsbeoordeling door een typeonderzoek uit te voeren of toezicht te houden op een procedure voor volledige kwaliteitsborging.

De Machinerichtlijn 2006/42/EG eist van fabrikanten van machines, installaties en niet-voltooide machines dat ze een risicobeoordeling uitvoeren en documenteren. Daartoe staat in bijlage I, Algemene beginselen nr. 1 van de MRL: "De fabrikant van een machine of zijn gevolmachtigde moet ervoor zorgen dat er een risicobeoordeling wordt uitgevoerd om de voor de machine geldende veiligheids- en gezondheidseisen vast te stellen. De machine moet vervolgens rekening houdend met de resultaten van de risicobeoordeling worden ontworpen en gebouwd".

Volgens de richtlijn is een machine o.a. een geheel van met elkaar verbonden onderdelen of inrichtingen waarvan er ten minste één beweeglijk is en die voor een bepaalde toepassing zijn samengevoegd.

Tot machines in de zin van de Machinerichtlijn behoren eveneens:

• Geheel van machines of complexe installaties. Tot complexe installaties behoren eveneens productiestraten, uit meerdere machines bestaande speciale machines, aaneengeschakelde machines
• Veiligheidscomponenten: Er wordt een zeer controversiële discussie gevoerd over welke componenten als veiligheidscomponenten moeten worden geclassificeerd. Een uniforme trend is hierbij nog niet in zicht
• Vervangbare uitrustingen waarmee de basisfuncties van een machine kunnen worden gewijzigd
• Niet-voltooide machines: kunnen "nog" geen functies vervullen, omdat ze bijvoorbeeld in een andere machine moeten worden ingebouwd of in combinatie met andere machinedelen een installatie vormen

Als aanvulling op bovenstaande machines bestaat er een uitzonderingenlijst van machines die per definitie onder het toepassingsgebied zouden vallen, maar waarvoor doorgaans andere rechtsvoorschriften gelden.

Wat verstaat men onder een samenstel van machines?

Volgens de Machinerichtlijn 2006/42/EG is er sprake van een samenstel van machines als afzonderlijke machines samenwerken of zodanig zijn opgesteld dat ze als gesloten eenheid moeten worden beschouwd.

Dit betekent dat de installatieonderdelen

• zodanig zijn gepositioneerd dat ze als eenheid moeten worden beschouwd (in het bijzonder ruimtelijk samenhangend)
• als geheel samenwerken, d.w.z. samenwerking is gericht op een gemeenschappelijk doel (bijvoorbeeld maken van een papierbaan)
• als geheel worden bediend (gemeenschappelijke of verbonden besturing)
• als geheel functioneren en veiligheidstechnisch een eenheid vormen.

Wat is geen samenstel van machines?

Er kan geen samenstel van machines volgens de Machinerichtlijn aanwezig zijn, als zelfstandig opererende afzonderlijke machines of deelinstallaties in een geheel functioneel en besturingstechnisch weliswaar met elkaar verbonden zijn, maar bijvoorbeeld veiligheidstechnisch geen eenheid vormen. Dit is bijvoorbeeld het geval als er op grond van de verbinding geen of slechts geringe veiligheidsgevaren op de koppelingen optreden.

Dit kan als volgt worden samengevat: als er een productie- en veiligheidstechnisch verband tussen de machines bestaat, is er sprake van een samenstel van machines volgens de Machinerichtlijn. Dit betekent dat er een EU-conformiteitsverklaring en een CE-markering voor het samenstel van de machines moeten worden opgesteld.

Als er geen productie- of veiligheidstechnisch verband bestaat, "volstaan" een EU-conformiteitsverklaring en een CE-markering van de afzonderlijke machines.

De praktijkgerichte "Gids voor de toepassing van de Machinerichtlijn 2006/42/EG" is bedoeld om de tekst van deze richtlijn te interpreteren. Deze gids is als versie 2.2 verschenen en kan op de website van de Europese Commissie worden gedownload. De huidige versie onderscheidt zich vooral van de vorige versie, 2.1, door aanvullingen en verduidelijkingen, met name met betrekking tot de termen "veiligheidscomponenten" en "niet-voltooide machines", en door enkele bewerkingen om de samenhang met de Gids voor de Laagspanningsrichtlijn te garanderen.

In de paragraaf "Mode selection" (§204) is een korte alinea over de veiligheidstechnische eisen toegevoegd. Verder zijn er twee nieuwe toegevoegde paragrafen over de machinebesturingen (§417) en over veiligheidscomponenten die als logische bouwstenen worden beschouwd (§418).

Machineveiligheid is de basis voor een effectieve samenwerking tussen mens en machine zonder ongevallen. Nieuwe benaderingen en onderwerpen, zoals de digitalisering, vereisen een verdere ontwikkeling van de thans geldende richtlijnen en normen. Klaus Stark geeft in zijn keynote aan waar de reis heen zou kunnen gaan.

• Wat brengt de toekomst voor de veiligheid van machines? mp4, 1.1 GB

Verwante normen van de Machinerichtlijn:

• EN ISO 12100
• EN ISO 13849-1
• EN IEC 62061

Meer informatie over de Machinerichtlijn:

• EU informatie over de Machinerichtlijn
• Advies, engineering en trainingen op het gebied van machineveiligheid en CE-markering

Behoud het overzicht in het oerwoud van normen! Op de poster over de "veiligheidsmaatregelen voor machines en installaties – belangrijke geharmoniseerde normen volgens Machinerichtlijn" worden de A-, B- en C-normen overzichtelijk weergegeven. Tegelijkertijd krijgt u ook een compact overzicht van onze veiligheidsrelevante producten.

Poster nu downloaden!